1945 was een bijzonder jaar, het Duitse leger gaf zich over en Nederland werd bevrijd. Kort na het einde van de Tweede Wereldoorlog startte Samuel Gassan zijn eigen bedrijf, het huidige GASSAN Diamonds dat dit jaar 75 jaar bestaat. Debora Huisman-Leeser, de achterkleindochter van Samuel Gassan ging in gesprek met haar oma Anita Leeser-Gassan. De dochter van Samuel Gassan vertelt over haar vader, haar jeugd en de start van GASSAN Diamonds.

De cirkel is rond 

“Dit is een bijzonder gebouw, want hier is mijn vader begonnen als diamantsnijder toen hij vijftien jaar oud was. Tijdens de crisis in de jaren twintig en dertig moest personeel worden ontslagen. De diamantbewerkersbond zei: ‘Wie het laatst binnen is gekomen, moet er als eerste uit’. En voor mijn vader was het rond 1939 einde oefening. Hij is gaan werken als een advertentiereiziger en verkocht lidmaatschappen aan bondshotels in Zwitserland. Hij nam mijn moeder en mij mee op zijn reizen. We reden met zijn drieën in de auto dwars door Zwitserland, dat was een erg leuke tijd.” 

Diamanten in de hak van zijn schoen 

“Toen de oorlog uitbrak, stopte zijn werk als advertentiereiziger. Hij ging weer werken op de Diamantbeurs, als verkoper dit keer. In 1943 werd de grond onder de voeten hem te heet. Letterlijk. Hij had wat diamanten gespaard die hij verstopte in de hakken van zijn schoenen en is richting Zwitserland gegaan.”

Valse paspoorten 

“Mijn ouders waren gescheiden en mijn moeder en ik woonden bij haar nieuwe vriend, die ik mijn tweede vader noemde. Mijn vaders vlucht was riskant en wij bleven in Nederland en doken onder. 
In Zwitserland kocht mijn vader voor ons Paraguayaanse paspoorten en stuurden ze naar ons op. In 1944 werden mijn moeder, mijn tweede vader en ik opgepakt en naar Bergen-Belsen gebracht. Mijn vader wist dat we in Bergen-Belsen waren en stuurde ons elke dag een pakket via het Rode Kruis, maar die kwamen niet allemaal bij ons aan. 

Hij leefde in Zwitserland kort in een doorgangskamp en werkte daarna achter de kassa bij Circus Knie. Niet veel later trad hij bij het Britse leger in dienst als repatriëringsofficier en vanuit die functie ging hij naar ons op zoek. De valse Paraguayaanse paspoorten die hij in Zwitserland had gekocht, hebben ons leven gered. Door die paspoorten hadden we een dubbele nationaliteit en werden we niet direct ter vergassing naar Auschwitz gestuurd.”

Tussen de frontlinies 

“Mijn stiefvader werd naar Oranienburg vervoerd en we hebben nooit meer iets van hem vernomen. Tegen het einde van de oorlog waren mijn moeder en ik doodziek van de tyfus en werden met andere zieke gevangenen vanuit Bergen-Belsen in een trein met veewagons gestopt. De Duitsers wilden ons met de trein naar de gaskamer in Theresiënstadt rijden, maar de trein kwam vast te staan tussen de frontlinies. Uiteindelijk vluchtten onze Duitse bewakers uit angst voor de naderende Russische troepen en werden wij bevrijd door de Russen. Toen we waren aangesterkt, werden we door het Franse Rode Kruis gerepatrieerd en kwamen in een school in Nederland terecht. Mijn vader wist inmiddels dat we op transport uit Bergen-Belsen nergens waren aangekomen. Door zijn repatriëringswerk vroeg hij aan iedereen of ze iets wisten over ons transport. En ineens kwam hij de school binnenlopen. Ik vloog hem om zijn nek, maar hij herkende mij eerst niet. Ik was ziek en veel afgevallen. In zijn legerauto bracht hij ons naar Amsterdam.”

Charmante man 

“Na de oorlog kwamen mijn ouders weer bij elkaar en mijn vader ging opnieuw de diamanthandel in. Hij hield zich op de Diamantbeurs bezig met de in- en verkoop van diamanten en reisde met een portefeuille met diamanten naar verschillende landen om zaken te doen. Mijn vader was een fantastische verkoper en startte zijn eigen bedrijf op de Zwanenburgerstraat. Beneden was een zagerij en boven de slijperij.”

De rondleidingen 

“Op de Zwanenburgerstraat ontstond het idee voor de rondleidingen. Een Japanse vriend van mijn vader zei dat het zo interessant is wat de slijpers doen. Samuel besloot mensen uit te nodigen in de slijperij, zodat ze konden zien hoe diamanten worden geslepen, waarna ze diamanten konden kopen. Toen ik voor juriste studeerde (Anita Leeser-Gassan werd na haar studie rechter en kinderrechter, red), werkte ik ook als gids. Ik vond het prachtig om de rondleidingen te geven en om te laten zien hoe de slijpers werkten.”

Samenwerking met kleinzoon Benno 

“Daarna verhuisde het bedrijf naar de Nieuwe Achtergracht, waar Samuel de fabriek van Jacob Soep overnam. Daar is mijn zoon Benno (de CEO van GASSAN Diamonds, red) in 1973 in het familiebedrijf begonnen. Benno was aangenomen om bij de Bijenkorf te gaan werken, maar toen zij merkten dat zijn vader een modezaak had, werd dat afgeketst. Benno besloot voor z’n opa Samuel gaan werken, maar zei wel: ‘Ik wil het een jaar proberen, maar op voorwaarde dat ik ook weer zonder gedoe weg kan. Als het niet werkt en ik wil stoppen, wil ik geen ruzie in de familie’. Het was een succes en Benno heeft tien jaar met zijn opa samengewerkt, tot mijn vader in 1983 overleed.”

De cirkel is rond 

“Mijn vader had een goede band met de medewerkers. Ze noemen het wel ‘management by walking around’. Hij was erg betrokken, wist van alles van iedereen en vroeg hen naar hun mening. Net zoals Benno nu doet. In 1990 kocht Benno het pand aan de Nieuwe Uilenburgerstraat waar nu het hoofdkantoor van GASSAN Diamonds is gevestigd. In dit pand dat in 1879 is gebouwd zat vroeger de door stoom aangedreven diamantslijperij van de gebroeders Boas, waar Samuel Gassan heeft leren diamantslijpen. Dat maakt de locatie heel bijzonder, de cirkel is rond.”